Zappa op IMDb (7,5) Zappa op Moviemeter (3,62)Niet de eerste documentaire die ik over dit fenomeen zag, wel met afstand de beste. Ik heb de man altijd met interesse en ontzag bekeken (hoewel ik muzikaal wel erg ver van hem ben afgedwaald heb ik m wel destijds in 1979 in Ahoy mogen aanschouwen) om redenen die in deze documentaire eenvoudig verklaard worden: onconventioneel, creatief, uitgesproken en baanbrekend. Het is een kleine greep uit de vele plakkertjes die je op deze man kunt plakken.
Geboren in 1940 als kind van Italiaanse ouders in een Californische smalltown loopt Francis Vincent Zappa al snel tegen de grenzen van het betamelijke aan. Hij heeft lak aan de moralistische kleinburgerlijkheid van zijn ouders en leert zichzelf al snel de gave van muziek aan. Muziek maken, maar vooral ook veel schrijven. Feitelijk voelt Zappa dan ook meer componist dan muzikant, maar vanaf het moment dat hij zijn eerste gitaar in handen heeft, opent hij via de rock n roll nog de deur naar buiten. Bandjes volgen, allemaal gevuld met muzikanten die niet anders te doen krijgen dan volgen wat de meester hen opdraagt. Dat klinkt dictatoriaal, maar het is voor Zappa de enige manier om de absolute vrijheid te creëren: hij bepaalt de tempowisselingen en de orkestratie, hij bepaalt de intensiteit van de uitvoeringen, hij bepaalt de samenwerkingsverbanden en hij bepaalt op welke locaties men speelt. Het zal zo'n 30 jaar duren voordat hij zijn eerste hitnotering krijgt. Tegen die tijd heeft de man al een indrukwekkend oeuvre opgebouwd, het zal alleen nog maar groeien.
Zappa is geen makkelijke man, maar wel een rechtvaardige man: als je goed voor hem bent, zal hij altijd achter je blijven staan. Als je hem belazert of je muzikale taken verzaakt, lig je eruit. De man werkt zelf volcontinu, hij eist dan ook volledige toewijding van zijn medewerkers.
Het interessantste deel van de documentaire ligt aan het eind van zijn carrière: Zappa is door zijn uitgesproken stellingname een politiek gevaar geworden. Althans: een gevaar in zijn eigen Amerika, niet in de Europese landen die zich eind jaren 80 aan het vrij vechten zijn. Terwijl hij in Amerika rechtszaak na rechtszaak voert tegen de PMRC over de vrijheid van meningsuiting, wordt hij in het net bevrijde Tsjechië geridderd tot Amerikaans ambassadeur van het vrije woord, de verse president Vaclav Havel is stapelgek op Zappa en op diens stellingname. Zappa gaat van talkshow naar talkshow en neemt geen blad voor de mond. Een fascinerend geheel, de wereld mag hem dankbaar zijn voor deze strijd om openheid.
FIN - song : Frank Zappa - Watermelon in Easter Hay
